Տնտեսության սպասարկման ոլորտ

Դասի հղումը 

1. Ո՞րոնք են տնտեսության սպասարկման ոլորտի հիմնական ճյուղերը:
   Տնտեսության սպասարկման ոլորտի հիմնական ճյուղերն են` բժշկությունը, կրթությունը, ծանր ու թեթև արդյունաբերությունը:
   
2. Ի՞նչ կապ կա սպասարկման ոլորտի և նյութական արտադրության ոլորտների միջև: 
   Սպասարկման ոլորտի ճյուղերը նպաստում են նյութական արտադրության արագ զարգացմանը:
   
3. Ինչու՞ է տնտեսությամ մեջ անընդհատ մեծանում սպասարկման ոլորտի դերը: 
   Այն երկրները, որոնք ունեն զարգացած զբոսաշրջություն, այդ երկրների տնտեսության մեջ ավելի մեծ է սպասարկման ոլորտը:

Տրանսպորտ և կապ

Դասի հղումը։

Պրեզենտացիա

1. Ի՞նչ դեր ունի տրանսպորտը ժամանակակից տնտեսության համար:
   Տրանսպորտը շատ մեծ դեր ունի ժամանակակից տնտեսության համար, քանի որ տրանսպորտը օգնում է տեղափոխել ապրանքները տարբեր երկրներ:
   
2. Բացատրել հետևյալ հասկացությունները. բեռնաշրջանառություն, ուղևորաշրջանառություն
   Բեռնաշրջանառություն — Որոշ ժամանակում տրանսպորտով փոխադրվող բեռների քանակը:
   Ուղևորաշրջանառություն — որոշ ժամանակում տրանսպորտով փոխադրվող մարդկանց քանակը:
   
3. ՀՀ համար տրանսպորտի որ տեսակներն են ավելի կարևոր, և ինչու։
   Մարդիկ արտ երկիր կամ ուրիշ մի վայր գնալու համար օգտվում օդային և ավտոճանարապհային տրանսպորտից, ՀՀ-ում տարածված է օդային, խողովակային և ավտոճանապարհային տրանսպորտային միջոցները, իսկ խողովակատարային ճանապարհով մենք ներմուծում ենք այն բնական գործերը, որոնք չկան մեր երկրում:

Ինքնուրույն աշխատանք.

Զբոսաշրջությունը ամբողջ աշխարհում:

Ամբողջ աշխարհում զբոսաշրջությունը աջակցում է առաջընթաց գիտության և զբոսաշրջային գործունեությանը, այն աջակցում է զբոսաշրջության բարոյագիտության:

Զբոսաշրջության ծրագիրը հնարավորություն է տալիս հիմնարար գիտելիքների, կարողությունների և հմտությունների ձևավորման ճանապարհով, պատրաստել զբոսաշրջության ոլորտի բարձորակ, մրցունակ մասնագետներ` տնտեսության զարգացման ժամանակակից պահանջներին համապատասխան:

Տնտեսության սպասարկման ոլորտ

Դասի հղումը 
1.Ո՞րոնք են տնտեսության սպասարկման ոլորտի հիմնական ճյուղերը:
2.Ի՞նչ կապ կա սպասարկման ոլորտի և նյութական արտադրության ոլորտների միջև: 
3.Ինչու՞ է տնտեսությամ մեջ անընդհատ մեծանում սպասարկման ոլորտի դերը: 

Արդյունաբերություն

Դասի հղում

1. Որո՞նք են արդյունաբերության հին և նոր ճյուղերը:
   Հին ճյուղեր են, օրինակ` մետաղաձուլությունը եւ  թեթեւ  արդյունաբերությունը,  իսկ  նոր  ճյուղեր  են  էլեկտրաէներգետիկան,  մեքենաշինության  ճյուղերի մեծ մասը եւ քիմիան:
2. Նշեք արդյունաբերության այն ճյուղերը, որոնք դուք առաջնային եք համարում:
   Ես մտածում եմ, որ առաջնային են նորագույն ճյուղերը, քանի որ ինչքան ավելի նորանում են ապրանքները այդքան ավելի է հեշտանում կյանքը:
3. Որո՞նք են արդյունաբերության զարգացման նախադրյալները:
   

Վառելիքաէներգետիկ արդյունբերություն

Դասի հղում։

Պրեզենտացիա

1․ Քարտեզի վրա նշել նավթ, գազ և ածուխ արդյունահանող առաջատար երկրները: 

2․ Ի՞նչ դեր ունի վառելիքաէներգետիկ արդյունաբերությունը տնտեսության զարգացման գործում:
Այդ ճյուղնարդյունաբերության բոլոր ենթաճյուղերին, տրանսպորտին, գյուղատնտեսությանը եւ սպասարկման ոլորտին մատակարարում է էլեկտրաէներգիա և վառելիք, քիմիական արդյունաբերությանը` հումք:

3․ Որո՞նք են վառելիքաէներգետիկ արդյունաբերության զարգացման նախադրյալները: 
Ոլորտի զարգացման համար  նոր ճյուղեր են հայտ եկել: Քանի որ նավթը և գազը վերջանում են, ուշադրությունն ուղղված է վերականգնվող և արևային էներգիայի վրա:

4․ Ուրվագծային քարտեզի վրա նշե՜լ էլեկտրաէներգիայի արտադրությամբ հարուստ երկրները։

Մետաղաձուլություն և մեքենաշինություն

Դասի հղում

Այլ 1․ 2․ 3․

1. Ի՞նչ դեր ունի մետղաձուլությունը ժամանակակից կյանքում և տնտեսության մեջ: 
   Մետաղաձուլությունը արդյունաբերության կարևոր ճյուղերից մեկն է: Մետաղաձուլությունը երկրների ռազմական և տնտեսական զարգացման հիմքն է:
2. Ի՞նչպիսի փոխադարձ կապեր կան մեքենաշինության և մետաղաձուլության միջև:
   եքենաշինության համար պետք են տարբեր մետաղական ձուլվածքներ: Բայց հիմա սկսել են ավելի քիչ մետաղներ օգտագործել, քանի որ հայտնաբերվել են ավելի շատ նյութեր, որոնցով կարելի է փոխարինել մետաղները:
3. Քարտեզի վրա նշել այն երկրները, որոնք առաջատար են մեքենաշինության ոլորտում: 
   
4. Քարտեզի վրա նշել այն երկրները, որոնք առաջատար են Էեկտրաէներգիայի արտադրությամբ: 
   
5. Քարտեզի վրա նշել այն երկրները, որոնք առաջատար են երկաթաքարի արդյունահանմամբ: 

Արդյունաբերության այլ ճյուղեր (քիմիական, թեթև և սննդի)

Դասի հղում։

1․ 2․

1․ Ի՞նչ դեր ունի քիմիական արդյունաբերությունը տնտեսության մեջ։
Քիմիական արդյունաբերությունը մեծ մասամբ օգտագործվում է գյուղատնտեսության մեջ և կենցաղում: Տնտեսության մեջ օգտագործվում է օրինակ՝ ծծմաբկան թթուն, իսկ կենցաղում օգտագործվում է պլասմասաներով:

2․ Նշել քիմիական արդյունաբերության զարգացման նախադրյալները։
Քիմիական արդյունաբերությունը ստեղծում է այն ինչ չկա բնության մեջ: Առանձնացվում են հին, նոր և նորագույն ճյուղերը: Հին ճյուղեր են, օրինակ՝ մետաղաձուլությունը, իսկ նոր ճյուղեր են էլեկտրաէներգետիկան և քիմիան:

3․ Ի՞նչ դեր ունի թեթև և սննդի արդյունաբերությունը տնտեսության մեջ։

4․ Ի՞նչ տեղաբաշխման առանձնահատկություն ունի սննդի արդյունաբերությունը։ Նշե՜լ դրանց տեղաբաշխման սկզբունքներն ու բնորոշ գծերը։
Սննդի արդյունաբերություն տեղաբաշխումն ունի համատարած բնույթ։ Տարբեր են միայն տարբեր տարածաշրջաններում արտադրվող պարենի տեսականին և ծավալները, որոնք պայմանավորված են հողակլիմայական պայմաններով, ինչպես նաև պահանջարկի ու սպառման գործոնով։

Բուսաբուծություն

Դասի հղում։

Պրեզենտացիա

Լրացուցիչ նյութեր՝ 1․ 2․

1. Որո՞նք են բուսաբուծության զարգացման նախադրյալները:
   Արևը, ջուրը, հողը, մարդկանց աշխատանք, սերմերը, բարենպաստ պայմաններ:
2. Ի՞նչ կապ ունի բուսաբուծությունը տնտեսության մյուս ճյուղերի հետ:
   
3. Ուրվագծաին քարտեզի վրա նշել հետևյալ բույսեր մշակող առաջատար երկրները.
   Բրինձ, ցորեն, բամբակ, թեյ, սուրճ կակաո, խաղող, եգիպտացորեն
   Բրինձ-Չինաստան, ցորեն-Ռուսաստան, թեյ-Չինաստան, սուրճ կակաո-ԱՄՆ և Աֆրիկա, խաղող-Իտալիա, եգիպտացորեն-ԱՄՆ

Գործնական աշխատանք․ Աշխատանք ուրվագծային քարտեզով

Նշովի տարբերակով պատասխաններ․

1․ Էլեկտրակայանների տեսակները դասակարգված են ըստ էլեկտրաէներգիայի համաշխարհային արտադրության կառուցվածքում ունեցած բաժնի՝ նվազման կարգով: Ընտրել հերթականության ճիշտ շարքը.

1. ջրային 2. ջերմային 3. ատոմային 4. երկրաջերմային
   1) 1, 2, 3, 4
   2) 2, 1, 3, 4
   3) 4, 3, 2, 1
   4) 3, 2, 1, 4

2․ «Արտադրություն — արդյունաբերության ճյուղ» զույգերից ո՞րն է ճիշտ.
1) պլաստմասսայի արտադրություն — մետաղաձուլություն
2) կաուչուկի արտադրություն — էներգետիկա
3) պղնձի արտադրություն — քիմիական արդյունաբերություն
4) սարքաշինություն — մեքենաշինություն

3․ Տրանսպորտային ցանցի ընդհանուր երկարության և տարածքի մակերեսի
հարաբերակցությունը կոչվում է.
1) ցանցի հանգույց 3) ցանցի գծագրություն
2) ցանցի խտություն 4) ցանցի տեղաբաշխում

4․ Ո՞ր շարքում են տրանսպորտի տեսակները դասակարգված ըստ համաշխարհային բեռնաշրջանառության կառուցվածքում իրենց բաժնի՝ նվազմանկարգով.
ա. ծովային տրանսպորտ
բ. ավտոմոբիլային տրանսպորտ
գ. խողովակաշարային տրանսպորտ
դ. երկաթուղային տրանսպորտ
1) բ, ա, գ, դ
2) ա, դ, գ, բ
3) դ, գ, ա, բ
4) գ, բ, ա, դ

5․ Ո՞ր պնդումն է սխալ.
1) Երկաթուղային տրանսպորտը տրանսպորտի ամենաերիտասարդ ու արագ
զարգացող տեսակն է:
2) Համաշխարհային տրանսպորտային բեռնաշրջանառության մեջ առաջատար
դերը պատկանում է ծովային տրանսպորտին:
3) Ավտոմոբիլային տրանսպորտի դերը մեծ է հատկապես կարճ տարածությունների վրա բեռների և ուղևորների փոխադրման գործում:
4) Օդային տրանսպորտի դերը մեծ է հատկապես ուղևորների փոխադրման
գործում:

6. Ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
1) Զարգացած երկրներում մեծ է տրանսպորտային ցանցի միջին խտությունը:
2) Աշխարհում արտադրվող էլեկտրաէներգիայի կառուցվածքում ամենամեծ
բաժինն ունեն ջրային էլեկտրակայանները:
3) Բնապահպանական նկատառումներով աէկների սարքավորումների մեծ
մասն արտադրվում է զարգացող երկրներում:
4) Բրնձի համաշխարհային բերքի գերակշիռ մասն արտադրում են Լատինական
Ամերիկայի և Աֆրիկայի զարգացող երկրները:

7․ Տարվա ընթացքում փոխադրված բեռների քանակի ու փոխադրման միջին
հեռավորության արտադրյալը կոչվում է.
1) բեռնատարողություն
2) բեռնափոխադրություն
3) բեռնաշրջանառություն
4) բեռնալարվածություն

8․ Ո՞ր պնդումն է սխալ.
1) Ջրային տրանսպորտը տրանսպորտի ամենաերիտասարդ ու արագ զարգացող
տեսակն է:
2) Ավտոմոբիլային տրանսպորտի դերը մեծ է հատկապես կարճ տարածությունների վրա բեռների և ուղևորների փոխադրման գործում:
3) Երկաթուղային տրանսպորտով փոխադրում են մեծ ծավալի ու քանակի
բեռներ:
4) Խողովակաշարային տրանսպորտի դերը բացառիկ է նավթի, նավթամթերքի
ու գազի փոխադրման գործում:

Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել․

Հացահատիկային մշակաբույսերի աշխարհի խոշոր արտադրողներ․

Կարտոֆիլ արտադրող առաջատար երկրները․

Շաքարի արտադրությամբ հայտնի երկրներ․